Ik ben altijd al gefascineerd geweest over de werking van ons brein. Jaren geleden heb ik het boek “Wij zijn ons brein” van Dr. Dick Swaab een paar keer doorgeworsteld om iets meer inzicht te krijgen over hoe een mensenhoofd werkt. Reptiel, zoogdier, cortex, hormonen, ratio, creativiteit, seksualiteit, genen. Heavy shit voor een recreatieve brein van een geïnteresseerde creatieveling.
kans dat alles goed is aangesloten, piepklein
Ik ben vooral benieuwd hoe creativiteit werkt. Wat gebeurt er in mijn hoofd als ik aan het schrijven ben. Ik heb teksten geschreven waar ik nu, jaren later, nog steeds van kan denken: Hoe ben ik daar ooit opgekomen? Waar komen die zinnen vandaan? God? Toeval? Mazzel?
Na het lezen van Dr. Swaab was me in ieder geval één ding duidelijk, met al de miljoenen lijnen, verbindingen, contacten, software en kabels in je hoofd is de kans dat alles goed is aangesloten, piepklein. De kans dat je de Staatsloterij Kanjer wint, is vele malen groter dan de kans dat er in je hoofd “geen” zekeringen met een fabrieksfoutje of een paar schroefjes los zitten. We kunnen er dus van uitgaan dat we allemaal afwijkingen en beperkingen hebben, die niet in de bijsluiter worden vermeld en waar we bewust of onbewust mee dealen.
dik 17 miljoen beperkten
Bij een gemiddelde IKEA-kast is het geen enkel probleem als je een handje schroeven overhoudt, je schuift de “Billy” in de hoek van de kamer en als je er verder niet meer aankomt kan hij jaren mee. Helaas werkt dat bij de homo sapiens heel anders. We staan niet in een hoek, maar wij lopen vrij rond, en dan ook nog dwars door elkaar heen. Het is een wonder dat we met dik 17 miljoen beperkten in ons landje nog steeds rustig naar bed gaan en onze ogen durven dicht te doen.
Op een Jip en Janneke manier
Het duidelijkste antwoord kreeg ik afgelopen zomer toen ik het boek “Veranderen voor luie mensen” las, geschreven door filosoof/cabaretier Paul Smit en neurowetenschapper Ayca Szapora. Op een Jip-en-Janneke-manier leggen ze uit hoe de verschillende breinen samenwerken. Het reptielenbrein voor de veiligheid, het zoogdierenbrein voor pijn en genot en het menselijke brein aan de voorkant van ons hoofd, dat de hele dag bezig is om, als een scenarioschrijver, alles wat er in je hoofd gebeurt tot een kloppend verhaal te maken.
Achteraf denk je: “Wat is er gebeurt?”
Wat ze op een geweldige manier uitleggen is dat we denken dat ons stukje mensenbrein aan de voorkant via onze “eigen wil” de harde schijf van ons zijn is. Gelul. Ons onderbewustzijn haalt 200.000 x meer data binnen dan ons stukje aan de voorkant. We denken dat we de uitverkoren diersoort zijn, maar in werkelijkheid regeert nog steeds ons instinct. Ze geven met hele duidelijke voorbeelden aan dat we worden aangedreven door ons onderbewustzijn. Als je bijvoorbeeld met 80 km per uur op een kettingbotsing afrijdt dan heb je echt geen tijd om om daar eens lekker uitgebreid over na te denken. Je trekt aan het stuur, remt, gaat naar rechts, ontwijkt nog twee auto’s en komt op de vluchtstrook tot stilstand. Achteraf denk je: “Wat is er gebeurd?” De hele actie is op de automatische piloot van het onderbewustzijn uitgevoerd. Tot zover de eigen wil. In noodsituaties heb je geen zak aan je verstand en neemt het instinct het over.
Cadeau van mezelf
Ze leggen ook op een geweldige manier uit hoe creativiteit werkt. Eindelijk weet ik waar de regels vandaan komen, waar ik mezelf achteraf over verbaas. Als ik in de goede flow zit krijg ik ze cadeau van mezelf. Hoe gaaf is dat.
Echt een aanrader.
Jan van Piekeren